Hat Malzeme Yönetimi

 

 

 

  Mayıs 2025

---

HAT MALZEME YÖNETİMİ

Hat malzeme yönetimi, Üretim hattında kullanılan hammadde ve malzeme miktarlarının izlenmesi ve gerektiğinde yenilenerek doğru malzemenin, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru yerde olmasını sağlamaktır.

Yönetim süreci İş emirlerinin oluşturulmasıyla başlar. İş emirlerinin başlatılmasıyla operasyon emirleri oluşur. Hat Malzeme yönetimi operasyon emirleri oluştuktan sonra üretim hatlarının malzeme gereksinimlerini ortaya koyar.

Ana depolardan üretim tesisinde yer alan üretim hatlarının beslenmesi gerekir. Besleme işlemi için ihtiyaç oluşması ve ihtiyacın karşılanabilen kısmının transfer edilmesi esastır.

Üretim hatlarına malzeme transferi iş emri başlatılması anında otomatikleştirilebildiği gibi manuel olarak da takip edilebilir. Manuel takip yapılan işletmelerde ise ihtiyacı bariz gösteren Hat Malzeme Yönetimi kritik öneme sahiptir.

Hat Malzeme Yönetimi hakkında blog yazısına ulaşmak için tıklayınız.

 

Hat Malzeme Yönetim Ekranı

Hat Malzeme Yönetimi, ilk bakışta hangi malzemelerin hangi üretim depolarında ne kadar kullanılacağı ve malzemelerin gereksinimleri konusunda bilgi verir.

 

Kavramlar şu şekilde açıklanır;

Stok Kod ve Adı: Operasyon emrinde harcanacak olan malzemelerdir. Tipi Mamul ve yarı mamul olanlar bu listeye alınmaz.

Hat Depo: Operasyonun gerçekleşeceği üretim hattını ifade eder. Ürün ağacında her operasyonun hangi üretim hattında gerçekleşeceği bilgisinin verilmesi zorunludur. Gerekirse üretim hattı operasyon emri verildikten sonra değiştirilebilir. Son durumda belirtilen Hat Üretim deposu olarak ekranda gösterilir.

Orj. Miktar: İlgili iş emirlerinde orijinal emir miktarınca kullanılacak malzeme miktarıdır.

Bekleyen: İş emrinin kalan miktarında harcanacak malzeme miktarıdır. Üretim gerçekleme yapıldıkça bu miktar düşecektir.

Bekleme %: Bekleyen miktarın orijinal miktara oranıdır. Gerçekleme yapıldıkça bekleme oranı da düşecektir.

Hatta Hazır: İlgili malzemenin Hat deposundaki miktarını ve hatta gelecek malzeme miktarını ifade eder. Gereksinim olmaması ve üretimin durmaması için en az bekleyen miktar kadar hatta hazır bulundurulması gerekir.

“Seçilen malzemeler için üretime çıkış emri oluştur” işlemi yapılırsa bu hattın miktarını arttıracak bir emirdir. Henüz emir statüsünde olduğu için Hatta Hazır miktarın yanında “[]” köşeli parantez içerisinde “Gelecek Miktar” olarak gösterilir.

Diğer Hat Miktar: Aynı malzeme farklı ürünlerde kullanılabilir. Bu durumda aynı malzeme farklı hatlara önceden çekilmiş olabilir. İlgili hat ve ana depo açısından değerlendirmenin ötesinde diğer hatlarda bu malzeme varsa bu bilginin de gösterimi hat malzeme yönetiminde önemli bir olanak sağlar.

Diğer hat miktarı doğrudan “gereksinim” miktarını etkiler. Yani hatta malzeme eksik ama diğer hatlarda varsa bu durum “karşılanabilir” durum olarak kabul edilir.

Hat Gereksinim: Hatta hazır halde bulunan malzeme miktarı ve diğer hatlardaki malzeme miktarının toplamı bekleyen miktardan düşük ise aradaki fark kadar hat gereksinimi ortaya çıkar. Gereksinim var ise turuncu renk ile vurgulanır. Hat deposuna malzeme transfer edilmelidir.

Ana Depo: Malzemelerin bulunduğu ana depodaki miktarını gösterir. Hat gereksinim varsa Ana depodaki miktara bakılır. Tipi Hammadde/Malzeme olan tüm depolardaki miktarı göstermektedir.

Ana Depo Gelecek: Malzemeye ait satın alma süreci başlamış, talep, teklif veya sipariş oluşturulmuşsa gelecek miktar olarak gösterilir.

Gelecek İlk Tarih: Talep, teklif veya siparişte yazan en yakın teslim tarihini ifade eder. Malzemenin en erken ne zaman tedarik edileceği konusunda bilgi verir.

Kritik Seviye: Stok kritik seviye tanımlı ise bu kolonda gösterilir. Kritik seviye ana depo gereksinimini hesaplamak için kullanılır. Ana depoda kritik seviye miktarı kadar malzeme yoksa Ana depoda eksik olarak gösterilir.

Eksik: Malzeme Ana deposundaki miktar, Hat gereksinim miktarından azsa veya kritik seviyenin altına düşüldüyse ana depo için Pembe renkle vurgulanarak eksik malzeme uyarısı verilir.

Alternatif Hatta: İlgili malzeme için tanımlanmış Alternatif malzemenin Üretim hattında ne kadar bulunduğunu ifade eder. Böylece ilgili üretim hattında asıl malzeme miktarı yetersizse alternatif malzemeye yönlendirilebilir.

Alternatif Ana Depo: Alternatif malzemenin ana depolardaki miktarını ifade eder. Hat deposunda bulunmaması durumunda ana depo miktarına bakılarak planlama yapılabilir.

 

ÜRETİME ÇIKIŞ FİŞİ VE MAL TOPLAMA

Malzemeyle ilgili Hat gereksinim oluşmuşsa, hat deposuna malzemenin transfer edilmesi gerekir. Transfer için ana depo miktarı yeterli ise Üretime Çıkış fişi oluşturularak malzemenin hazırlanması aşamasına geçilir.

Üretime çıkış fişlerinin oluşturulma amacı depo personeline malzeme toplanması ile ilgili Plan (emir) vermektir. Planlama durumu ancak Konum Statü takibi açıkken kullanılabilir. (Stok genel parametrelerinden açılabilir.)

Üretime çıkış fişi oluşturmak için istenilen malzemeler seçilip “Seçilen Malzemeler Üretime Çıkış Emri Oluştur” butonuna basmak yeterlidir. Üretime çıkış fişi ana depoda miktarın olup olmamasına bakmaksızın Hat gereksinim miktarınca oluşur.

Oluşan Üretime Çıkış Fişini görmek için “Üretime Çıkış Fişlerine Git” butonu kullanılabilir.

Örnek olarak Şişirme Üretim Deposunda 159,200 KG gereksinimi olan HM-004 POLİPROPİLEN için Üretime Çıkış işlemleri yapılacaktır.

İlk olarak beşinci satır seçili iken “Seçilen malzemeler İçin Üretime Çıkış Fişi Oluştur” butonuna basılır ve 1 adet üretime çıkış fişi oluşturuldu uyarısı alınır.

 

Oluşan üretime çıkış fişine bakıldığında “Hat Gereksinim Miktarı” kadar Plan miktar sahasında yazıldığı görünmektedir.

Plan sahasına yazılması depoya bu malzeme çıkışı için emir verildiğini ancak henüz malzemenin çıkışının yapılmadığını gösterir.

 

Planlanan (Emir) statüsünde bulunan malzeme, Hat Malzeme Yönetimi ekranında Şişirme Üretim deposuna “Gelecek Miktar” olarak köşeli parantez içinde gösterilir. Örnekte görseldeki gibi 300,000 [+159,200] şeklinde ifade edilir.

 

Depo Personeli tarafından Üretime çıkış fişinde “Mal Toplama” işlemi yapılırsa planlanan yani istenen bu malzemelerin depoda hangi raflardan, hangi lot veya diğer ek özelliklerde alınacağı program tarafından belirlenir ve Miktar sahasına atılır.

Eksik malzeme varsa toplanamayan miktar kadar Plan Miktar sahasında görünmeye devam edecektir.

Personel tarafından listeye göre hazırlanan malzemeler transfer edildiğinde Konum <Gerçekleşti> olarak belirtilir. Üretim hattına malzeme transferi böylece tamamlanır.

 

EKSİK MALZEMEYE TALEP/TEKLİF OLUŞTURULMASI

Hat depo gereksinimi oluşmuş malzemenin Ana depo miktarı da yetersizse Eksik Miktar olarak Pembe renk ile vurgulanır. Eksik malzeme için tedarik süreci başlatılmalıdır. Tedarik sürecinin ilk aşamasında iç talep fişi oluşturmak, teklif fişi oluşturmak, tedarikçi yoksa talep fişi varsa teklif fişi oluşturmak gibi seçenekler mevcuttur. (Plan parametrelerinden ayarlanabilir)

Örnekte HM-008 ETİKET için Ana depolarda gereksinimi karşılayacak kadar stok bulunmadığı görülmekte. Ana depo miktarı satın alma ile artırılabilir. Eksik malzeme varsa “Talep Aç” butonuyla iç talep oluşturulabilir. (Mrp Parametrelerinde seçili olan seçeneğe göredir. Seçenekler; İşlem yapma, Talep Aç, Teklif Aç, tedarikçi yoksa Talep Aç varsa teklif aç vb. )

Talep açıldığında oluşan talep fişi istenirse düzenlenir. Satın alma süreci böylece başlamış olur.

Hat malzeme yönetim ekranında satın alma süreci başlamış olan stok için Ana Depo Gelecek miktar kolonunda Satın alınacak miktar, Gelecek İlk kolonunda ise gelecek malzemelerden teslim tarihi en önce olanın tarihi yer almaktadır.

 

ALTERNATİF/MUADİL MALZEME KULLANIMI

Operasyon emirleri verildiğinde hangi operasyonda hangi malzemelerin kullanılacağı belirlenir. Bazı durumlarda kullanılacak malzemenin yerine alternatifi ya da muadili kullanılabilir. Normalde operasyon emirlerinde sanal malzeme düzenleme ile bu değişiklik yapılabilir.

Hat malzeme yönetiminde malzemeyi alternatif / muadil malzeme ile değiştirme çok pratik hale getirilmiştir.

Alternatif malzeme stok tanımında belirtilir. Stok tanımından gelen bu alternatif malzeme Hat Malzeme yönetiminde sol en alt kısımda gösterilir.

Son stok değerlendirmede alternatif malzemenin de üretim hattında ve ana depolarda bulunan miktarları gösterilir. Böylece eğer asıl malzeme eksikse ve alternatif malzeme yeteri kadar varsa üretim süreçlerinin aksamaması için alternatif malzeme kullanımına karar verilebilir.

Hangi operasyon emirlerinde Alternatif malzeme kullanılacaksa emirler seçilerek üst kısımda bulunan “Alternatif/Muadil ile değiştir” butonuna basılır.

Örnekte 7 numaralı iş emrine ait Enjeksiyon operasyon emrinde alternatif malzeme kullanımı sağlanmıştır.

Açılan pencerede varsa alternatif malzeme görülür. Eğer alternatif malzeme değil de muadili olan başka bir malzeme kullanılmak istenirse stok listesinden seçilir.

Çalıştırıldığında artık operasyon emrinde yer alan malzeme değiştirilmiştir.

Hat malzeme yönetimi ekranında artık alternatif malzeme olan HM-007 yer alacak ve 7 numaralı iş emrinde Enjeksiyon operasyonunda bu malzeme tüketilecektir.

 

DİĞER DEPO MİKTARI VE HAT DEPO TRANSFERİ

Aynı malzeme farklı hatlara önceden çekilmiş olabilir. Bu durumda ekranın sağ alt köşesinde bulunan bölmede hangi depolarda ne kadar malzeme olduğu gösterilir. Diğer hat miktarı doğrudan “gereksinim” miktarını etkiler. Yani hatta malzeme eksik ama diğer hatlarda varsa bu durum “karşılanabilir” durum olarak kabul edilir.

Diğer hattaki üretim sürecini aksatmayacak şekilde hat depoları arasında transfer yapılabilir.

Örnekte HM-006 METAL KOVA KULP malzemesi için 230 adet bekleyen miktar olduğu görülmekte. “Hatta Hazır miktarı=0” olan bu malzeme için Diğer Hatta 300 adet bulunduğu görülmektedir.

Diğer hatta mevcut olduğundan Hat gereksinimi hesaplanmamıştır. Bu durumda malzemenin diğer hattan çekilmesine karar verilebilir. “Hat Depo Transfer Emir Aç” butonu ile seçilen malzeme satırı için diğer hat depolarından bu hat deposuna ilgili malzeme deposuna transfer emri verilebilir.

Transfer emri istendiği zaman oluşan transfer fişinde,

- Fiş konum statü olarak “planlanan” durumda bırakılır

- Transfer için kaynak ve hedef depolar detayda gösterilir

- Varsayılan miktarlar Hat Malzeme yönetimindeki “diğer hat miktarı” olarak alınır

Oluşan fiş ekrana gelir ve kullanıcı miktarları düzenleyerek (ve istenmeyen satırları silerek) fişi kaydedebilir.

 

Transfer Emri sonrası durum

Transfer emri “hatta çekilecek” miktarı gösterir. Bu rakam “gereksinim” hesabında kullanılabilir ancak hattaki fiili stok durumu düzgün gösterilmelidir. Bu yüzden Hatta hazır olan miktar “200 [+300]” benzeri notasyon ile gösterilir.

Bu notasyon 200 var ama 300 adetlik transfer emri verilmiş anlamına gelir. Resimdeki örnek “hat miktarı=0” olan durumda 300 adetlik başka hattan transfer emri verilmiş duruma aittir.

Görüleceği gibi hat miktarına eklenecek veri bu sefer diğer hat miktarlarında “düşülecek” anlamında “-“ işareti ile gösterilir.

Transfer emri gerçekleşir ise planlanan ve ‘[…]’ şeklinde ek olarak gösterilen miktarlar diğer miktarlara ilave edilir (veya düşülür).

Not: “Seçilen malzemeler için üretime çıkış emri oluştur” işlemi yapılırsa bu da hattın miktarını arttıracak bir emirdir.

Bu yüzden Hatta hazır miktar için “A [+B]” gibi gösterim yapılırsa [] içindeki miktar “diğer hatlardan buraya transfer edilecek” ve “üretime çıkış emri ile ana depodan çekilecek” miktar toplamı kadar olacaktır. Bu yapı sayesinde üretim hattında eldeki durum, başka hattaki durum ve ana depodaki durum izlenerek malzemelerin yönetimi sağlanır.

 

 

 

 

---

Üretim Hattı Malzeme Yönetimi Üretime Çıkış Depo Transferi Alternatif Stok Vio ERP